Chương XXXI - XLII

31. Bụt dạy: “Có người mắc tật dâm dục, ham muốn không dừng được, bèn lấy dao búa,

Định tự cắt bỏ phần kín đi. Bụt nói với người ấy: “Cắt bỏ phần kín không bằng dứt trừ tâm, tâm tạo tác và làm chủ, ngưng được kẻ tạo tác và làm chủ ấy thì bọn tùy tòng phải dứt hết; tà tâm không dứt thì cắt bỏ phần kín có ích gì? Như thế chẳng phải bức tử mình đấy sao?”

Bụt dạy: “Thế tục suy nghĩ điên đảo như người ngu si kia vậy.”

Có một thiếu nữ cùng với người tình của nó thề nguyền, nhưng tới kì hẹn mà người tình không đến nên nó hối tiếc rằng:

“Hỡi lòng dục, ta đã biết gốc của ngươi rồi; ý là do tư tưởng mà sinh ra, ta không tư tưởng tới ngươi, thì ngươi không sinh ra được.” Bụt đang đi giáo hóa nghe câu đó, liền nói với đồ đệ rằng: “Các con hãy nhớ lấy! Đó là lời kệ của Bụt Ca-diếp còn lưu ở nhân gian.”

佛言：「人有患婬，情不止，踞斧刃上，以自除其陰。佛謂之曰：『若斷陰不如斷心，心為功曹，若止功曹，從者都息；邪心不止，斷陰何益？斯須即死？』」

佛言：「世俗倒見，如斯癡人。」

有婬童女與彼男誓，至期不來而自悔曰：

「欲吾知爾本，意以思想生，吾不思想爾，即爾而不生。」佛行道聞之，謂沙門曰：「記之！此迦葉佛偈，流在俗間。」

Phật ngôn: “Nhân hữu hoạn dâm, tình bất chính, cứ phủ nhận thượng, dĩ tự trừ kì âm. Phật vị chi viết: “Nhược đoạn âm bất như đoạn tâm, tâm vi công tào, nhược chỉ công tào, tòng giả đô tức; tà tâm bất chính đoạn âm hà ích? Tư tu tức tử?”

Phật ngôn: “Thế tục đảo kiến, như tư si nhân.”

Hữu dâm đồng nữ dữ bỉ nam thệ, chí kì bất lai nhi tự hối viết: “Dục ngô tri nhĩ bổn, ý dĩ tư tưởng sinh, ngô bất tư tưởng nhĩ, tức nhĩ nhi bất sinh.” Phật hành đạo văn chi, vị sa-môn viết: “Kí chi! Thử già-diệp Bụt kệ, lưu tại tục gian.”

32. Bụt dạy: “Người ta theo ái dục mà sinh lo, từ lo mà sinh sợ. Không còn ái dục tất không còn lo, hết lo là không còn sợ hãi.”

佛言：「人從愛欲生憂，從憂生畏。無愛即無憂，不憂即無畏。」

Phật ngôn: “Nhân tòng ái dục sinh ưu, tòng ưu sinh úy. Vô ái tức vô ưu, bất ưu tức vô úy.”

33. Bụt dạy: “Người cầu đạo ví như một người đánh với vạn người; có đầy đủ binh giáp, ra ngoài chiến trận, nhưng có người thì tim gan khiếp nhược tự bỏ chạy, có người đánh được nửa đường thì thối lui, có người chiến đấu oanh liệt mà chết, có người đại thắng trở về vẻ vang.

Tu hành cũng vậy, kiên trì tâm ý, tinh nhuệ tu hành, không bị huyễn hoặc ở những tà thuyết của thế tục ngông cuồng, dứt hết mọi tham đắm và cấu ác, thì chắc chắn sẽ đắc đạo.”

佛言：「人為道，譬如一人與萬人戰，被鉀、操兵、出門欲戰，意怯膽弱乃自退走，或半道還，或格鬥而死，或得大勝還國高遷。

夫人能牢持其心，精銳進行，不惑于流俗狂愚之言者，欲滅惡盡，必得道矣。」

Phật ngôn: “Nhân vi đạo, thí như nhất nhân dữ vạn nhân chiến, bị giáp, thao binh, xuất môn dục chiến, ý khiếp đảm nhược nãi tự thoái tẩu, hoặc bán đạo hoàn, hoặc cách đấu nhi tử, hoặc đắc đại thắng hoàn quốc cao thiên.

Phù nhân năng lao trì kì tâm, tinh nhuệ tiến hành, bất hoặc vu lưu tục cuồng ngu chi ngôn giả, dục diệt ác tận, tất đắc đạo hĩ.”

34. Có thầy ban đêm tụng kinh nghe rất thiểu não, ý sinh hối tiếc và nghi nan, muốn về nhà. Bụt gọi tới hỏi: “Con ở nhà làm nghề gì?” Đáp: “Dạ lên dây đàn.” Bụt hỏi: “Dây đàn chùn quá thì sao?” Đáp: “Dạ không kêu.” “Dây căng quá thì sao?” Đáp: “Dạ tiếng bặt khó nghe.” “Ở giữa căng và chùn thì sao?” “Âm phát ra du dương.”

Bụt nói với thầy ấy rằng: “Học đạo cũng như thế, giữ tâm điều hòa cho thích hợp thì có thể đắc đạo.”

有沙門夜誦經甚悲，意有悔疑，欲生思歸。佛呼沙門問之：「汝處于家將何修為？」　對曰：「恒彈琴。」佛言：「絃緩何如？」曰：「不鳴矣。」「絃急何如？」曰：「聲絕矣。」「急緩得中何如？」「諸音普悲。」

佛告沙門：「學道猶然，執心調適，道可得矣。」

Hữu sa-môn dạ tụng kinh kì bi, ý hữu hối nghi, dục sinh tư quy. Phật hô sa-môn vấn chi: “Nhữ xử vu gia tương hà tu vi?” Đối viết: “Căng đàn cầm.” Phật ngôn: “Huyền hoãn hà như?” Viết: “Bất minh hĩ.” “Huyền cấp hà như?” Viết: “Thanh tuyệt hĩ.” “Cấp hoãn đắc trung hà như?” “Chư âm phổ bi.”

Phật cáo sa-môn: “Học đạo do nhiên, chấp tâp điều thích, đạo khả đắc hĩ.”

35. Bụt dạy: “Người cầu đạo cũng giống như mài sắt, mất công phu mài giũa lần lần, trừ khử cáu rỉ rồi sẽ làm thành khí cụ có ích. Học đạo muốn thâm áo lần lần thì phải trừ bỏ cáu bẩn trong tâm, tinh tiến thành đạo. Dụng công mà gắt quá thì thân sinh ra mệt mỏi, thân mệt mỏi thì ý chán nản, ý chán nản thì công phu tu hành thối lui, công phu thối lui thì sẽ sinh điều xằng bậy.”

?. Bụt dạy: “Người cầu đạo cũng khổ, không cầu đạo cũng khổ. Con người từ lúc sinh cho tới lúc già, từ già cho tới bệnh, từ bệnh cho tới chết lúc nào cũng chịu khổ vô lượng. Tâm buồn bã mà tích tụ tội lỗi, sống chết không dứt, khổ não của con người thật khó nói cho hết.

佛言：「夫人為道，猶所鍛鐵漸深，棄去垢，成器必好。學道以漸深，去心垢，精進就道。暴即身疲，身疲即意惱，意惱即行退，行退即修罪。」

佛言：「人為道亦苦，不為道亦苦。惟人自生至老，自老至病，自病至死，其苦無量。心惱積罪，生死不息，其苦難說。」

36. Bụt dạy: “Lìa được những cõi ác mà làm người là điều khó được, đã làm được người mà bỏ thân nữ lấy thân nam là khó, đã được thân nam mà giác quan toàn vẹn là khó, giác quan đã toàn vẹn mà sinh vào nước yên ổn là khó, đã sống ở nước yên ổn mà gặp và theo được đạo giác ngộ là khó; đã theo đạo giác ngộ mà gặp được người giác ngộ là khó, sống được ở trong nhà của bậc giác ngộ là khó; đã sống được trong nhà với bậc giác ngộ mà sinh lòng tin kính tam bảo và đạt cảnh giới giác ngộ là khó.

佛言：「夫人離三惡道得為人難；既得為人，去女即男難；既得為男，六情完具難；六情已具，生中國難；既處中國，值奉佛道難；既奉佛道，值有道之君難，生菩薩家難；既生菩薩家，以心信三尊、值佛世難。」

38. Bụt hỏi các đồ đệ: “Mạng người được bao lâu?” Có người đáp: “Được vài ngày.” Bụt nói: “Con chưa đủ cơ duyên thấy đạo.”

Bụt lại hỏi một đệ tử khác: “Mạng người được bao lâu?” Đáp: “Bằng một bữa ăn”. Bụt nói: “Con cũng chưa đủ cơ duyên thấy đạo.”

Bụt lại hỏi một đệ tử khác: “Mạng người được bao lâu?” Đáp: “Bằng hơi thở.” Bụt liền nói: “Giỏi lắm. Con đáng gọi là người học đạo.”

佛問諸沙門：「人命在幾間？」對曰：「在數日間。」佛言：「子未能為道。」

　復問一沙門：「人命在幾間？」對曰：「在飯食間。」佛言：「子未能為道。」

　復問一沙門：「人命在幾間？」對曰：「呼吸之間。」佛言：「善哉！子可謂為道者矣。」

37. Bụt dạy: “Các con dù có ở xa ta ngàn dặm mà lòng vẫn giữ giới luật của ta thì vẫn đắc đạo được.” Có ở bên cạnh ta mà lòng nghĩ điều xằng bậy thì không đắc đạo được. Giác ngộ hay không là tùy ở hành trì, ở gần bên mà không hành trì thì có ích lợi gì đâu!”

佛言：「弟子去，離吾數千里，意念吾戒必得道。在吾左側，意在邪，終不得道。其實在行，近而不行，何益萬分耶！」

39. Bụt dạy: “Người cầu đạo cũng giống như ăn mật, trong ngoài đều ngọt. Điều ta dạy cũng thế, chỉ cốt mang lại an lạc, người nào làm theo chắc chắn sẽ đắc đạo.”

?. Bụt dạy: “Người cầu đạo phải lo nhổ gốc ái dục, ví như nhổ cỏ huyền châu, ngày nào cũng nhổ chắc chắn sẽ đến lúc nhổ hết. Hết cấu ác là thấy đạo.”

佛言：「人為道，猶若食蜜，中邊皆甜。吾經亦爾，其義皆快，行者得道矣。」

佛言：「人為道，能拔愛欲之根，譬如摘懸珠，一一摘之，會有盡時。惡盡，得道也。」

41. Bụt dạy: “Các con hành đạo phải như con trâu kéo nặng đi trong bùn lầy, mặc dù rất mỏi nhưng không dám quay ngang dọc, chỉ lo tìm cách ra khỏi bùn rồi mới được nghỉ ngơi. Các con tu hành phải coi tình dục còn lầy hơn bùn, lòng phải luôn niệm đạo mới thoát khỏi bao nhiêu khổ não.”

佛言：「諸沙門行道，當如牛負，行深泥中，疲極，不敢左右顧，趣欲離泥，以自蘇息。沙門視情欲，甚於彼泥，直心念道可免眾苦。」

42. Bụt dạy: “Ta xem tước vị của chư hầu như khách qua đường, xem bảo vật vàng ngọc như đá sỏi, xem vẻ cao sang của tơ lụa như giẻ rách.”

佛言：「吾視諸侯之位如過客，視金玉之寶如礫石，視[疊*毛]素之好如弊帛。」